|
Что ж поделаешь: возраст. Старею. Не стану,
как молодой Мицкевич к Чечоту и Зану,
писать письмо к кому-то с юношеским жаром,
увлекшись майским утром и пейзажным жанром,
живописуя в красках, трепетно, любовно
зеленую долину в окрестностях Ковно.
Горы, средь них — долина: то уже, то шире.
Солнце взошло недавно (он вставал в четыре),
но горы тень бросали; как едешь ущельем,
то те, то эти склоны, вслед за освещеньем,
зеленели на солнце, в глубине ж долины
тень была. А по склонам — деревьев куртины
(как в парке, чьи красоты Трембецкий прославил).
Мицкевич, план за планом, всю массу представил
рябин, черемух белых, ветвями сплетенных,
темно-зеленых елей и берез белоколонных
.
Но здесь поэту мир немой наскучил,
и фильм он в этом месте внезапно озвучил,
дал слышать пенье пташек и журчанье речки,
чтоб слушатель и зритель острее и резче
воспринял центр пейзажа — крестьянок-литвинок,
с корзинками долиной идущих на рынок...
Мицкевич той долине верен, как влюбленный:
в «Гражине», в «Валленроде» (прощаясь с Альдоной,
Конрад там вспоминает о «нашей долине»).
А позже, много позже, в парижской пустыне,—
все долины и горы, все деревья, травы,
реки, ручьи, озера, ельники, дубравы
Литвы и Беларуси уложит художник
в эпически спокойный тринадцатисложник.
Помните, в третьей книге, где граф с Телименой
и тут как тут Тадеуш, следивший за сценой,
но не граф с Телименой, не Тадеуш даже,
главное там — деревья, черемуха та же,
которую Мицкевич украсит и хмелем,
буки и дуб добавив к березам и елям,
боярышник припомнив, калину, малину,
богаче и пышнее создаст он картину.
Но в том наброске быстром, в том письме из Ковно
он сам, живой и пылкий и скачущий конно!
4-5 октября 1981
|
W podeszłym wieku już mi odeszła ochota –
by jak Mickiewicz w listach do Zana i Czeczota
opisywać tak pięknie, z zapałem młodziana,
świeży majowy pejzaż, oglądany z rana –
tej zielonej doliny widok malowniczy,
cudownej nadniemeńskiej Kowna okolicy.
Pomiędzy strome wzgórza wciska się dolina.
Słońce wzeszło (on wstawał o czwartej godzinie),
ale od owych wzgórz się rozkładały cienie,
gdy za nimi chowały się słońca promienie.
Już blask oświetlał zieleń, lecz w głębi doliny
legły cienie na zboczach. Leśnych drzew kurtyny
(jak w owym parku, który Trembecki rozsławił)
Mickiewicz w barwnym swoim opisie przedstawił
owe białej czeremchy gałązki splecione,
jarzębiny, brzóz kolumny i jodły zielone.
Tu jednakże zapragnął poeta ten niemy
świat ożywić dźwiękami szemrzących strumieni
i leśnych ptaków śpiewem, ażeby czytelnik
mógł ten pejzaż przedziwny poznać w całej pełni
i na jego tle barwnym postacie Litwinek,
idących przez dolinę z koszami na rynek…
Mickiewicz zawsze wierny był owej dolinie,
wyczarował jej barwny obraz w swej Grażynie,
w Wallenrodzie, gdy Konrad żegnał się z Aldoną,
też przypomniał jej „naszą dolinę” zieloną.
A w późniejszych zaś latach, w Paryżu dalekim,
litewskie, białoruskie drzewa, zioła, rzeki,
jeziora i strumyki, pól łany, dąbrowy
wplatał Mickiewicz w epos trzynastozgłoskowy.
Znamy tę księgę, gdzie pan hrabia z Telimeną,
za nimi pan Tadeusz, śledząc całą scenę,
podążał śladem; jednak to wcale nie oni
są tym, co owej sceny pierwszy plan stanowi.
dzikim chmielem, co wszystko oplata dokoła.
Kto dziś tak pyszny obraz stworzyć jeszcze zdoła!
A w tym szkicu poety, w owym liście z Kowna
on sam jest wciąż jak żywy i cwałuje konno.
Ważniejsze wszak są drzewa – buki, brzozy, głogi,
czeremchy krzaki, które Mickiewicz ozdobił.
|
